Geen serieuze crisis op aandelenmarkten in 2014, geen grote sprongen van de economie. Toch biedt het jaar voldoende stof voor een reeks spectaculaire grafieken. Z24 zocht en vond er tien.

Zo op het oog gaat 2014 de boeken in als een tamelijk zouteloos economisch jaar. Geen wurgende economische recessie, maar ook geen duidelijk groeiherstel. Nederland moet het naar verwachting doen met een plusje van 0,75 procent.

Op de Nederlandse arbeidsmarkt ook geen grote schokken. Begin 2014 bereikte de werkloosheid een piek op 8,8 procent van de beroepsbevolking. Daarna trad een lichte daling in. Maar met een werkloosheidspercentage van 8 procent per november 2014, is nog steeds sprake van een slappe arbeidsmarkt.

De beurs dan. Daar waren wat sprongetjes zichtbaar, maar per saldo lijkt de Amsterdamse AEX-index dit jaar af te stevenen op een plusje van zo’n 4 procent.

Toch was 2014 niet saai. Het overkoepelende angstthema was ‘deflatie’, een structurele daling van prijzen en lonen. Echte deflatie hebben we niet gezien, maar dalende economische indicatoren boden wel het meeste spektakel, zowel in positieve als negatieve zin.

Geniet en huiver: tien daalgrafieken die het beeld van 2014 bepaalden.

1) De olieprijs: OPEC in de lappenmand

De duikeling van olieprijzen in de tweede helft van 2014, staat met stip bovenaan als meest spectaculaire ontwikkeling van het jaar.

Het duiden van de oliedip is een feest voor commentatoren: de tanende macht van olielandenclub OPEC, de opkomst van Amerikaanse schalie-olieboeren, de klap voor westerse oliebedrijven die het zwarte goud tegen hogere kosten oppompen, de plus voor westerse consumenten die hun energiekosten zien dalen, de al dan niet gevaarlijke invloed van lagere olieprijzen op de algehele inflatie, enzovoorts, enzovoorts.

 2) Benzine en diesel goedkoper

Belangrijk pluspunt van de lage olieprijs is de daling van benzine- en dieselprijzen aan de pomp. Al valt daar uiteraard een hoop over te klagen.

Zo wordt de daling van benzineprijzen in Nederland gedempt door het hoge aandeel van accijns en btw in de pompprijs. En de euro werkte in 2014 ook niet mee: die werd goedkoper ten opzichte van de dollar en dat is minder prettig als je ruwe olie - de basis voor motorbrandstoffen - in dollars afrekent.

3) Euro zwakker versus de dollar

De waardedaling van zo'n 13 procent die de euro dit jaar te verwerken kreeg, ten opzichte van de dollar, oogt misschien niet heel dramatisch. Maar in de miljardenwereld van de valutahandel gaat het om een behoorlijke inzinking.

Voor Europese exporteurs die kosten maken in euro's en spullen buiten de eurozone verkopen is de zwakkere euro een welkome steun in de rug. Bedrijven die grondstoffen inkopen in dollars en eindproducten verkopen in de eurozone, zijn minder blij.

4) Vrije val roebel

Deze grafiek moet eigenlijk gedraaid worden om visueel een 'daling' te laten zien, maar toont wel wat een echte valutacrisis is. Betaalde je tot medio dit jaar ongeveer 47 roebel voor een euro, inmiddels is dat 80 roebel.

Achter dit plaatje gaat het grote drama van de Russische president Vladimir Poetin schuil: die toonde zich in de eerste helft van 2014 een geslepen machtspoliticus tijdens de Oekraïne-crisis met de inlijving van de Krim. Maar de val de olieprijs raakte de Russische economie keihard. Investeerders brachten hun geld elders in bewaring en de centrale bank van Rusland had te weinig vuurkracht om de eigen munt te stabiliseren.

5) Staatsrente op dieptepunt

Ook dit jaar steeg de Nederlandse staatsschuld, maar minister Dijsselbloem van Financiën hoefde zich over de rente die de overheid betaalt op nieuwe leningen geen zorgen te maken. Die daalde en daalde en daalde.

De grafiek laat de ontwikkeling van de rente voor 10-jarige staatsleningen zien sinds de jaren 1980 en dan blijkt pas goed hoe extreem de huidige situatie is.

Veel economen zijn dan ook niet blij met de extreem lage rentes. Die duiden op een overvloed aan spaargeld en gebrek aan zinvolle investeringen die de groei van de economie kunnen stimuleren. Beleggen in staatsleningen is zo bezien een teken van armoede.

6) Spaarrentes extreem laag

Dat lage rentes niet per definitie een feest zijn, blijkt uit de situatie voor spaarders. Consumenten met spaargeld dat ze makkelijk kunnen opnemen krijgen spaarrentes waarmee ze nog net de gemiddelde inflatie van ongeveer 1 procent kunnen bijhouden. Maar dan houdt het wel zo'n beetje op.

Wie met zijn spaargeld onder de vermogensheffing van 1,2 procent in box 3 valt, schiet er in veel gevallen bij in. Ofwel: spaarrentes zijn zo laag dat spaargeld door de combinatie van inflatie en belastingen per saldo minder waard wordt.

7) Hypotheekrentes dalen

Voor huiseigenaren die een nieuwe hypotheeklening afsluiten, of een nieuwe rentevaste periode moeten afspreken is de forse daling van hypotheekrentes uiteraard een mooi pluspunt. Huizen worden zodoende beter betaalbaar. De dalende hypotheekrente was in 2014 één van de pluspunten die het herstel op de huizenmarkt ondersteunden.

8) Huizenprijs: de bodem

Strikt genomen hoort de grafiek van de huizenprijs niet thuis in deze serie, want de daling van huizenprijzen is - gemiddeld genomen - juist tot stilstand gekomen dit jaar. Maar dat is tegelijk ook het mooie nieuws: 2014 lijkt echt het jaar van de bodemvorming te zijn op de huizenmarkt.

9) Autoverkopen: particulieren hebben geen trek

Het drama van de Nederlands autoverkopen wordt pas goed zichtbaar als je door de maandcijfers heenkijkt. Deze grafiek toont het voortschrijdende gemiddelde van de verkoop per twaalf maanden. Dan wordt goed zichtbaar dat er in 2011 en 2012 op twaalfmaandsbasis nog meer dan 500 duizend auto's werden verkocht, terwijl dat inmiddels is gedaald naar 390 duizend stuks.

Natuurlijk is er het effect van de economische crisis en schommelingen die te maken hebben met fiscale prikkels voor leaseauto's die weinig CO2 uitstoten. Maar er zijn ook andere factoren: jongeren zien een nieuwe auto niet meer als eerste levensbehoefte, terwijl autodelen juist populair is in de hippe wereld van de 'deeleconomie'.

10) Minder bedrijven failliet

Voor bedrijven, zeker als ze tot het mkb behoren, gaat 2014 niet als een topjaar de boeken in. Banken zijn nog altijd niet scheutig met het verstrekken van kredieten en de economie groeit mondjesmaat. Toch maakt één ontwikkeling meer dan duidelijk dat de ergste malaise voorbij is: veel minder bedrijven vielen om in 2014 vergeleken met een jaar eerder. Herstel ligt om de hoek, zou je denken.

Lees ook

Rijker en armer in 2014: van Piketty tot Moszkowicz

Woningverkoop: beste jaar sinds uitbreken crisis

Gunstig effect lage olieprijzen: meer koopkracht in 2015

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl